Kompletny przewodnik dla Ciebie.
Wybór gaśnicy to nie tylko kwestia zdrowego rozsądku – to także wymóg prawa oraz element realnie wpływający na bezpieczeństwo Twoje, Twojej rodziny oraz Twoje mienia. Poniższy przewodnik, który przygotowaliśmy dla Ciebie odpowie na najczęściej zadawane pytania: jakie są rodzaje gaśnic, jakie są klasy pożarów, jakimi kryteriami doboru i na jakich rekomendacjach opierać się przy wyposażeniu domu, samochodu, magazynu lub firmy.
Klasy pożarów: podstawa dobrego wyboru
Gaśnicę dobiera się do rodzaju materiału, który może się palić. W Polsce obowiązuje europejska klasyfikacja pożarów:
A – ciała stałe zwykle pochodzenia organicznego (np. drewno, papier, tkaniny);
B – ciecze i materiały stałe topiące się (paliwa, oleje, tworzywa);
C – gazy palne (propan, metan, acetylen);
D – metale (magnez, sód);
F – oleje i tłuszcze jadalne w urządzeniach kuchennych.
Rodzaje gaśnic i ich zastosowanie
Poniżej przedstawiamy najpopularniejsze typy gaśnic przenośnych i to, do czego służą. Przy każdej grupie znajdziesz komentarz praktyczny dotyczący sposobów i okoliczności użycia oraz ryzyka uszkodzeń.
Gaśnica proszkowa (ABC lub BC)
- Zastosowanie: na ogół najszersze – pożary A, B i C (w zależności od proszku ABC/BC). Bardzo uniwersalna, szczególnie w garażach, magazynach, na produkcji.
- Plusy: trwała, odporna na niskie temperatury, wysoka skuteczność gaśnicza, szerokie spektrum zastosowań.
- Minusy: zostawia pył-proszek, który wnika w elektronikę i mechaniczne elementy – po użyciu trzeba będzie przeprowadzić generalne sprzątanie.
Po użyciu w zamkniętym pomieszczeniu może ograniczyć widoczność, oraz może powodować trudności z oddychaniem. (Ryzyko powstania paniki!) - Obsługa: prosta „zerwanie zabezpieczenia – wycelowanie – naciśnięcie spustu”
Gaśnica śniegowa (CO₂)
- Zastosowanie: pożary B (ciecze), często rekomendowana do urządzeń elektrycznych (sprzęt IT, rozdzielnie), bo nie przewodzi prądu i nie zostawia osadów. UWAGA: ograniczona skuteczność w klasie A.
- Plusy: „czyste gaszenie”, brak szkód wtórnych od środka gaśniczego.
- Minusy: krótki czas działania, ryzyko odmrożeń dyszy (trzymamy za uchwyty), gorsze parametry gaśnicze w niższych temperaturach.
- Obsługa: prosta „zerwanie zabezpieczenia – wycelowanie – naciśnięcie spustu”. Warto szkolić użytkowników na temat bezpiecznego chwytu i kierunku wylotu- ryzyko odmrożeń.
Gaśnica pianowa / płynowa (A, B – a w wariantach ABF także F)
- Zastosowanie: A i B (ciała stałe, ciecze), a wersje „kuchenne” i ABF – także F (tłuszcze). Sprawdza się w biurach, hotelach i magazynach j z cieczami palnymi.
- Plusy: mniej brudzi niż proszek, dobra skuteczność w A/B, łatwa w użyciu.
- Minusy: Przed użyciem należy sprawdzić czy producent dopuszcza do gaszenia urządzeń pod napięciem. Jeśli tak PAMIĘTAJ O ODLEGŁOŚCI !
- Obsługa: prosta „zerwanie zabezpieczenia – wycelowanie – naciśnięcie spustu” Jeśli gasisz rozlewisko cieczy palnej rozważ skierowanie wylotu np. w ścianę aby nie rozrzucić paliwa, a piania miała możliwość rozlania się po powierzchni.
Gaśnica wodna mgłowa (A, F-często posiadają dopuszczenie do gaszenia urządzeń elektrycznych do 1000 V)
- Zastosowanie: A i F, a wiele modeli ma atest do gaszenia urządzeń elektrycznych do 1000 V (z reguły z min. 1 m odległości- sprawdź etykietę). To świetny wybór do domu, biura, hotelu – najlepiej nadaje się także do gaszenia odzieży na człowieku.
- Plusy: bardzo „czyste” gaszenie, minimalne szkody wtórne, bezpieczniejsza dla ludzi i sprzętów niż proszek.
- Minusy: krótszy czas działania i mniejszy zasięg niż gaśnica proszkowa o porównywalnej masie, cena zwykle jest wyższa.
- Obsługa: prosta „zerwanie zabezpieczenia – wycelowanie – naciśnięcie spustu”
Gaśnice specjalne: D (metale), F (tłuszcze)
- D (metale): (magnez, sód, potas). Zastosowanie w specjalistycznych procesach – magazyny/obróbka metali.
- F (tłuszcze): do olejów i tłuszczów jadalnych (frytownice, kuchnie). Stosować zgodnie z etykietą.
Co oznaczają liczby na etykiecie (np. 13A 89B)?
Na gaśnicy widzisz litery A/B/C oraz liczby – to tzw. skuteczność gaśnicza, badana wg PN-EN 3. Przykład „13A 89B C” mówi, że gaśnica przeszła testy dla klasy: A „gasząc” stos trzynastu beleczek drewnianych o długości 1300 mm w każdej warstwie ułożonej poprzecznie, B „gasząc”objętość osiemdziesięciu dziewięciu litrów cieczy (1/3wody + 2/3 paliwa), litera C oznacza przydatność do pożarów gazów (bez liczby – dla C nie ma skali liczbowej). Wyższa liczba = większa skuteczność gaśnicza.
Wymogi prawne: gdzie gaśnice są obowiązkowe i jak je rozmieścić?
Budynki i firmy
Rozporządzenie MSWiA z 7 czerwca 2010 r. mówi wprost: obiekty muszą być wyposażone w gaśnice spełniające Polskie Normy, a ich rodzaj należy dobrać do klas pożarów, które mogą wystąpić (A, B, C, D, F).
-
odległość z każdego miejsca do najbliższej gaśnicy ≤ 30 m,
-
zapewnić min. 1 m szerokości dostępu,
-
w budynkach wielokondygnacyjnych – te same miejsca na każdej kondygnacji.
Przepisy wskazują także minimalną „masę lub objętość środka gaśniczego”: 2 kg (lub 3 dm³) na każde 100 m² określonych stref pożarowych i na każde 300 m² w pozostałych przypadkach (z wyjątkami). Warto zwrócić się do specjalistów aby dobrać odpiąwiednią ilość środka gaśniczego, gdyż mimo spełniania przepisów może być ona niewsytarczająca.
Samochód
W Polsce sprawna gaśnica to obowiązkowe wyposażenie pojazdu. Aktualny tekst rrozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów potwierdza obowiązek posiadania gaśnicy w miejscu łatwo dostępnym, regulacje nie precyzują typu ani masy dla auta osobowego. Rekomendujemy minimu 2kg gaśnice oraz szkolenia z ich użucia, wiele osób popełnia w stresie błędy m. in podaje środek gaśniczy na maskę samochodu, a nie źródło ognia.
Jak dobrać gaśnice – szybkie scenariusze
Poniższe rekomendacje mają charakter sugestywny i odnoszą się do typowych zagrożeń. Zawsze sprawdź etykietę (klasy pożarów i skuteczność), dopuszczenia, warunki środowiska (temperatura) lub skontaktuj się z specjalistami w celu zakupu odpowiedniej gaśnicy.
Dom / mieszkanie
Cel: bezpieczeństwo mieszkańców, minimalizacja szkód wtórnych (elektronika, meble), prostota obsługi.
Rekomendacja zestawu domowego:
- Gaśnica wodna mgłowa 6 l (A/F, często do 1000 V) – uniwersalna do salonu, sypialni, pokoju dziecięcego, domowego biura, po użyciu nie trzeba sprzątać proszku. Sprawdź dopuszczenie do elektryki (zwykle 1000 V, min. 1 m).
- Gaśnica kuchenna (F lub ABF, 2 l) – do tłuszczów/olejów jadalnych; alternatywnie wodna mgłowa z klasą F. Nie używaj wody na rozgrzany olej.
- Gaśnica CO₂ 2 kg – opcjonalnie do miejsc z wrażliwą elektroniką.
Dlaczego nie proszek w salonie? Proszek działa świetnie, ale pył może zniszczyć sprzęt RTV-lepsza będzie mgła wodna (mniej szkód). Gaśnice proszkowe zostaw do garażu/warsztatu.
Rozmieszczenie: widoczne miejsca przy wyjściach/korytarzach, nie ograniczaj do nich dostępu. Poinformuj resztę lokatorów gdzie znajduje się gaśnica i jak jej użyć.
Samochód osobowy
Cel: szybkie działanie przy pożarach w zarodku.
Rekomendacja:
- Minimum 2 kg proszek ABC + uchwyt w bagażniku lub pod siedzeniem – łatwy dostęp. Pamiętaj o legalizacji/serwisie zgodnie z zaleceniami producenta (zazwyczaj raz w roku).
Dlaczego nie CO₂ do auta? Krótki czas działania i mniejsza uniwersalność niż proszek.
Magazyn/garaż
Cel: dopasowanie do składowanych materiałów, większa skuteczność gaśnicza, odporność na warunki.
Rekomendacja:
- Proszkowe ABC 6 kg i 12 kg w siatce spełniającej minimum prawne (2 kg/3 dm³ na 100 m² w wybranych strefach; 2 kg/3 dm³ na 300 m² w innych) – to tylko minimum; w praktyce zwiększamy możliwości gaśnicze w rejonach o zwiększonym obciążeniu ogniowym.
- CO₂ 5 kg – w miejscach z rozdzielniami, strefami elektrycznymi, serwerowniami.
- Pianowe AB lub ABF 6–9 l – tam, gdzie obecne są ciecze palne, strefy załadunku/rozładunku.
Rozmieszczenie: zachowaj ≤ 30 m dojścia, 1 m dostępu, gaśnice przy wejściach, na klatkach i korytarzach, na każdej kondygnacji w analogicznych miejscach. Widoczne oznakowanie.
Firma / biuro / obiekt użyteczności publicznej
Cel: zgodność z rozporządzeniem, komfort użytkowników, ograniczanie szkód wtórnych.
Rekomendacja:
- Wodne mgłowe 6 l (A/F, często do 1000 V) – w pomieszczeniach biurowych i komunikacji ogólnej (czyste gaszenie, bezpieczeństwo dla ludzi i sprzętu).
- Pianowe AB/ABF 6–9 l – w strefach z cieczami palnymi i zapleczach socjalnych.
- CO₂ 2–5 kg – w serwerowniach/szafach IT oraz przy rozdzielniach.
Zastanawiasz się czy Twoja firma spełnia wymogi ppoż. Wejdź w ten link sprawdź ofertę audytu.